Một số ý tưởng tạo thiết bị dạy học số dự thi môn lý

Khuyến khích các hoạt động, tính tự giác và sáng kiến của người học, đồng thời hình thành và phát triển khả năng tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, truy xuất thông tin, v.v.), dựa trên đó là các phẩm chất linh hoạt, độc lập và sáng tạo.

Ý tưởng của Sự nuôi dưỡng. Tại thời điểm thực hiện, bạn có thể linh hoạt lựa chọn giữa phương pháp chung và phương pháp dành riêng cho đối tượng. Tuy nhiên, dù sử dụng phương pháp nào cũng phải đảm bảo nguyên tắc học sinh giải quyết các nhiệm vụ nhận thức một cách độc lập dưới sự hướng dẫn tổ chức của giáo viên.

Theo nhận xét từ BGK, các thiết bị phần lớn được làm từ những vật liệu đơn giản như bìa cứng , que kem, vỏ chai nhựa,… khi giảng dạy, không những giúp học sinh hứng thú học tập mà còn giúp học sinh biết quý trọng những đồ vật bình thường sau khi đã sử dụng. Kết thúc buổi thi, BGK cũng đã chấm chọn và trao giải các tác phẩm xuất sắc. Thầy Trương Tín Thành- trưởng bộ môn Vật lí phấn khởi phát biểu: “ Hội thi của chúng ta thành công tốt đẹp, số lượng sản phẩm sự thi năm nay nhiều vượt bậc so với năm trước, về tinh thần và thái độ sáng tạo đồ dùng của SV ngành chúng ta cũng nghiêm túc và rất tích cực, có những bạn làm đến 2, 3 sản phẩm dự thi. Bộ môn rất vui mừng và phấn khởi, hi vọng sau hội thi SV chuyên ngành Vật lí chúng ta sẽ nâng cao khả năng tự tìm tòi, sáng tạo để tạo cho mình những bộ đồ dùng dạy học phục vụ cho giảng dạy sau này”.

Thật vậy, hội thi đã nâng cao khả năng tư duy sáng tạo, phát hiện những ý tưởng mới trong việc làm mới, cải tiến các thiết bị dạy và học cho phù hợp với thực tiễn dạy học. Đồng thời trau dồi lòng yêu nghề, yêu trẻ với cả sự nhiệt huyết trong các thiết bị dạy học tự làm của những thầy cô Vật Lý tương lai.

TT	Bài học	Nghề liên quan	Kỹ năng nghề	Kiến thức vận dụng	Cơ sở sản xuất kinh doanh
	LỚP 10
	Lực ma sát	Cơ khí	Mài	Lực ma sát làm mòn bề mặt.	- Làng nghề; - Các công ty, doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh thương mại, du lịch, dịch vụ v.v... - Các nhà máy, xí nghiệp sản xuất công nghiệp; - Các doanh nghiệp, cơ sở dịch vụ kĩ thuật v.v...
		Mộc; nề	Làm nhẵn bề mặt gỗ, tường nhà	Lực ma sát làm mòn bề mặt.
		Vật lí trị liệu	Massage, xoa bóp	Lực ma sát làm ấm da.
		Sửa xe đạp, xe máy	thay dầu nhớt, tra dầu mỡ	Vật liệu có hệ số ma sát nhỏ làm giảm ma sát.
		Sửa xe máy	điều chỉnh hệ thống truyền động của xe tay ga	Lực ma sát mạnh làm tăng khả năng truyền chuyển động.
		Sửa xe máy	Thay má phanh	Má phanh bị mòn do ma sát.
	Các dạng cân bằng. Cân bằng của vật có mặt chân đế	Xây dựng; Vận tải…	Làm móng nhà	Diện tích chân đế càng lớn, trọng tâm càng thấp thì vật càng vững vàng.	- Các doanh nghiệp, cơ sở xây dựng, vận tải, dịch vụ kĩ thuật v.v...
	Các dạng cân bằng. Cân bằng của vật có mặt chân đế	Xiếc	Giữ thăng bằng	Nghệ sĩ đi lại trên dây mà không ngã do cân bằng phiếm định.	Dịch vụ giải trí, du lịch…
	Ngẫu lực	Xây dựng, cầu đường	Đầm mặt trần, mặt nền.	Máy đầm rung có trọng tâm không trùng với trục quay.	- Các doanh nghiệp, cơ sở xây dựng, vận tải, dịch vụ kĩ thuật v.v...
	Ngẫu lực	Cơ khí	Xoáy đinh ốc	Dùng ngẫu lực để vặn, xoáy	- Các doanh nghiệp, cơ sở xây dựng, chế tạo máy , vận tải, dịch vụ kĩ thuật cơ khí v.v...
	Định luật bảo toàn động lượng, thế năng, động năng	Xây dựng	Đóng cọc bằng búa máy.	Thế năng chuyển hóa thành động năng của búa. Búa va chạm mềm với đầu cọc.	- Các doanh nghiệp, cơ sở xây dựng, dịch vụ kĩ thuật v.v...
	Các nguyên lí của nhiệt động lực học	Máy lạnh	Hiệu suất nguồn nhiệt	Biến đổi năng lượng	- Các doanh nghiệp, cơ sở máy lạnh, dịch vụ kĩ thuật v.v...
	Sự nở vì nhiệt của vật rắn.	Nhiệt kỹ thuật	Chỉnh nhiệt độ của bàn là.	Rơ le nhiệt là băng kép	- Các doanh nghiệp, cơ sở dịch vụ kĩ thuật v.v...
	Các hiện tượng bề mặt của chất lỏng.	Giặt thuê	Làm sạch vải	Xà phỏng làm giảm suất căng bề mặt của nước xà phòng.	- Các doanh nghiệp, cơ sở dịch vụ kĩ thuật, du lịch v.v... - Làng nghề
		Làm giấy, mực, bút	Mực viết được trên giấy.	Sự dính ướt và mao dẫn ở chất lỏng.
		Điện dân dụng	Hàn thiếc	Sự dính ướt của kim loại nóng chảy với kim loại cần hàn.
	Sự chuyển thể của các chất.	Đúc	Đúc chuông, tượng, các chi tiết máy,…	Sự nóng chảy và đông đặc.	- Các doanh nghiệp, cơ sở dịch vụ kĩ thuật - Làng nghề
	LỚP 11
	Dòng điện trong kim loại.	Điện dân dụng.	Kiểm tra cầu chì, hàn thiếc.	Dòng điện làm nóng, nóng chảy chảy kim loại.	- Làng nghề; - Các công ty, doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh thương mại, du lịch, dịch vụ v.v... - Các nhà máy, xí nghiệp sản xuất công nghiệp; - Các doanh nghiệp, cơ sở dịch vụ kĩ thuật v.v...
	Dòng điện trong chất điện phân.	Mạ, đúc điện	Mạ càng, mạ bạc,…	ĐỊnh luật Fa ra đây về điện phân.
	Dòng điện trong chất khí.	Hàn hồ quang	Hàn hồ quang	Hồ quang có nhiệt độ cao; sự dính ướt
	Dòng điện trong bán dẫn.	Điện tử.	Kiểm tra đi ôt, tranzito.	Dòng điện trong bán dẫn.
	Từ thông - cảm ứng điện từ.	Điện dân dụng.	Kiểm tra chất lượng lõi từ của máy biến áp, động cơ điện.	Dòng Fu cô.
	Tự cảm.	Điện tử	Điều chỉnh độ tự cảm của cuộn cảm	Độ tự cảm của ống dây có lõi sắt.
	Phản xạ toàn phần.	Y	Nội soi.	Phản xạ toàn phần	Bệnh viện; dịch vụ y tế;
	Phản xạ toàn phần.	Truyền dẫn sóng điện	Truyền dẫn sóng điện	Phản xạ toàn phần	Thông tin vô tuyến điện…
	Thấu kính, mắt	Sửa đồng hồ	Nhìn các chi tiết nhỏ	Hệ thấu kính, mắt ngắm chừng vô cực.	- Làng nghề - Dịch vụ y tế; du lịch, chăm sóc sức khỏe…
	Thấu kính, mắt	Chụp ảnh	Chụp ảnh	Sự tạo ảnh của thấu kính.
	Mắt	Nhãn khoa; Kính mắt	Kiểm tra độ cận, viễn của mắt	Mắt, sự tạo ảnh của thấu kính.
	Kính hiển vi	Xét nghiệm y khoa.	Kiểm tra hồng cầu, bạch cầu.	Số bội giác của kính hiển vi.
	LỚP 12
	Dao động tắt dần.	Sửa xe máy	Kiểm tra giảm xóc.	Dao động tắt dần	Dịch vụ dân sinh…
	Đặc trưng vật lí, sinh lý của âm	Làm đàn, nhạc cụ dân tộc	Kiểm tra cộng hưởng và âm sắc của đàn.	Đặc trưng vật lí, sinh lý của âm	- Làng nghề - Dịch vụ du lịch, giải trí…
	Mạch điện xoay chiều chỉ có điện trở.	Điện dân dụng.	Kiểm tra dây đốt của bàn là, nồi cơm điện.	Tác dụng nhiệt của dòng điện xoay chiều.	- Các công ty, doanh nghiệp tải điện và cơ sở kinh doanh thương mại, du lịch, dịch vụ v.v... - Các nhà máy, xí nghiệp sản xuất công nghiệp truyền tải điện; - Các doanh nghiệp, cơ sở dịch vụ kĩ thuật v.v...
	Công suất tiêu thụ của mạch điện xoay chiều.	Điện dân dụng.	Kiểm tra chỉ số công tơ điện.	Công và công suất dòng điện xoay chiều A = Pt.
	Máy biến áp	Điện dân dụng.	Chế tạo, sửa chữa ổn áp Lioa, survolter, máy nạp ăc quy.	Máy biến áp.
	Máy phát điện xoay chiều	Điện dân dụng.	Sửa chữa máy phát điện cớ nhỏ.	Máy phát điện xoay chiều.
	Mạch dao động	Điện tử.	Kiểm tra mạch dao động của máy thu thanh VTĐ.	Mạch dao động.
	Nguyên tắc thông tin liên lạc bằng sóng vô tuyến	Điện tử.	Kiểm tra các tầng của máy phát, thu VTĐ.	Nguyên tắc thông tin liên lạc bằng sóng vô tuyến	- Đài truyền hình, phát tín hiệu … - Thông tin liên lạc… - Các doanh nghiệp, cơ sở dịch vụ kĩ thuật v.v...
	Tán sắc ánh sáng, máy quang phổ	Sơn	Chế các màu sơn dựa vào phân tích quang phổ.	Tán sắc ánh sáng.	- Các doanh nghiệp, cơ sở dịch vụ kĩ thuật v.v... - Các công ty, doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh thương mại, du lịch, dịch vụ v.v... - Các nhà máy, xí nghiệp sản xuất công nghiệp; - Dịch vụ y tế…
	Tia X	Chụp, chiếu X quang	Chụp, chiếu X quang, chữa ung thư nông.	Cơ chế phát tia X, các tác dụng của tia X.
	Hiện tượng quang điện trong	Điện tử.	Kiểm tra các cảm biến nhiệt, pin qunag điện.	Quang dẫn.
	Hiện tượng quang - phát quang	Sơn.	Chế tạo sơn phát quang	Hiện tượng quang - phát quang
	Sơ lược về laze	Y	Vi phẫu	Tác dụng của laze.
	Sơ lược về laze	Thông tin liên lạc, cơ khí chính xác, điện tử…	Truyền thông tin, khoan, cắt chính xác, kiểm tra mắt đọc CD,...	Tác dụng của laze.
	Đồng vị phóng xạ nhân tạo	Y	- Theo dõi sự vận chuyển thuốc trong sinh vật. - Chữa ưng thư bằng Co60.	Các loại phóng xạ.	- Bệnh viện; - Dịch vụ y tế…

Muốn hình thành và phát triển các năng lực năng lực chuyên môn khác được quy định trong chương trình giáo dục phổ thông đồi hỏi giáo viên phải nhìn nhận vấn đề trong một quá trình dạy học tổng thể tích hợp như dạy học gắn liền với thực tiễn, giáo dục STEM... Không những góp phần hình thành và phát triển các năng lực chung, môn vật lí còn có ưu thế trong việc góp phần hình thành các năng lực chuyên môn như: Năng lực toán học, Năng lực tin học vì toán học là một ngôn ngữ để mô tả vật lí, tin học là công cụ rất hiệu quả cho vật lí và nhiều lĩnh vực khác.

Để dạy học một cách hiệu quả trong tổ chức hoạt động học môn vật lí theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học cần thiết kế bài học/chủ đề dạy học theo chuỗi các hoạt động học: Tình huống xuất phát/ nhiệm vụ mở đầu – Hình thành kiến thức – Hệ thống hóa kiến thức và luyện tập – Vận dụng – Tìm tòi mở rộng.