Tham khảo thiết bị dạy học số cho môn Văn

Trong bối cảnh xã hội thông tin hiện đại, giáo dục nhân văn tất yếu phải quan tâm đến việc sử dụng  hợp lý và  hiệu quả các nguồn lực và trang thiết bị hiện đại. Sách giáo khoa ngữ văn mới cần giúp giáo viên thực hiện định hướng này.

Yêu cầu của Chương trình 2018

CT ngữ văn 2018 yêu cầu: “Thiết bị dạy học tối thiểu của môn Ngữ văn là tủ sách tham khảo, có đủ các loại văn bản lớn là VB văn học, VB nghị luận, VB thông tin; có đủ các hình thức sách truyện, sách truyện tranh. Trong mỗi loại VB lớn có đủ các tiểu loại: VB văn học gồm truyện, thơ, kí, kịch; VB nghị luận gồm nghị luận văn học và nghị luận xã hội; VB thông tin gồm văn bản thuyết minh và văn bản nhật dụng. Một số tranh ảnh như chân dung các nhà văn lớn có trong chương trình; tranh ảnh minh hoạ cho nội dung, nghệ thuật của một số tác phẩm lớn... Ngoài ra CT cũng lưu ý thêm: “Những trường có điều kiện cần nối mạng Internet, có máy tính, màn hình và máy chiếu; trang bị thêm một số phần mềm dạy học tiếng Việt; các CD, video clip…; một số bộ phim hoạt hình, phim truyện được chuyển thể từ các tác phẩm văn học hoặc các CD, video clip ghi một số vở diễn từ các kịch bản văn học; các băng đĩa CD ghi bản nhạc được phổ từ các bài thơ đã chọn làm ngữ liệu dạy học hay một số văn bản đọc mở rộng, các cuộc giao lưu, nói chuyện chuyên đề của các nhà văn, nhà nghiên cứu, phê bình; các bộ SGK Ngữ văn, sách văn học và các tài liệu giáo dục văn học dạng điện tử.”

Áp dụng để dạy  văn 
 
 a) Trước hết, trong mỗi tiết dạy, sách NV (Cánh diều) yêu cầu học sinh và giáo viên sử dụng công nghệ thông tin và mạng Internet để hỗ trợ soạn bài. Ví dụ, phần đọc hiểu trong phần Chuẩn bị thường  yêu cầu: tìm hiểu thêm về tác giả và tác phẩm từ nhiều nguồn khác nhau. Mọi người đều biết rằng Internet có đầy đủ thông tin về  mọi thứ trên thế giới. Đối với tác giả, tác phẩm văn học, gần như một cú click chuột đơn giản sẽ có đủ và thừa những gì cần tìm. Vì vậy, phần tác giả của Sách NV (CD) chỉ cung cấp  thông tin tối thiểu, bao gồm: tên tác giả; năm sinh, năm mất; quê nhà. Trường hợp sinh viên không có yêu cầu tra cứu trên mạng thì  chỉ cần biết một số thông tin cơ bản. Thông tin còn lại các em tự tìm hiểu. Giáo viên chỉ phải hướng dẫn học sinh cách thu thập, chọn lọc những thông tin, tài liệu quan trọng có ích cho việc hiểu văn bản đã học. Ví dụ như chân dung nhà văn, sách giáo khoa không thể đưa ra tất cả, trong khi chỉ cần gõ tên nhà văn là bạn sẽ có  nhiều bức chân dung khác nhau về một tác giả. Nhiều thông tin khác về nhà văn và tác phẩm được nghiên cứu cũng tương tự. b) Máy tính và thiết bị rất cần thiết để dạy các văn bản thông tin trong sách NV mới. Vì văn bản văn bản nói chung được trình bày dưới dạng văn bản đa phương thức (kết hợp giữa kênh văn bản + hình ảnh). Các văn bản này được lấy từ các trang web có nguồn  ghi ở cuối văn bản, để khi dạy và học, giáo viên và học sinh có thể truy cập trực tiếp  vào địa chỉ này để tìm văn bản gốc cũng như tham khảo  các tài liệu tham khảo khác. -VB phương thức. 
  c) Vì chỉ dạy một số đoạn văn tiêu biểu để tạo thành bài đọc, nên các đoạn clip, đoạn ghi âm trên youtube của nghệ sĩ (ngâm thơ, ca khúc) có thể dùng  để minh họa cho một bài đọc diễn cảm, giàu cảm xúc, tâm trạng của cả lớp. Máy tính cũng có thể được sử dụng  để hướng dẫn học sinh đọc nhiều văn bản tương tự hơn. Sách (CD) NV6  cuối mỗi bài  có hướng dẫn đọc mở rộng; nhiều  hướng dẫn về cách truy cập mạng; Đọc thêm các tác phẩm bằng cách nhấp vào các liên kết có sẵn… 
 
 d) Ngoài giờ học trên lớp, giáo viên cần hướng dẫn học sinh sử dụng máy tính để giải  các bài tập lớn và các dự án học tập; tài liệu nghiên cứu, bài thuyết trình, ngoại ngữ, v.v. Nội dung yêu cầu thiết bị trình chiếu, hình ảnh, video clip, nhạc, v.v. để minh họa  nội dung và việc trình bày trở nên sinh động có hiệu quả hơn.

đ) Với GV việc ứng dụng công nghệ TT và sử dụng thiết bị dạy học đã được hướng dẫn cụ thể trong sách dành cho GV. Việc ứng dụng CNTT cần được hiểu không chỉ là 1 phương tiện dạy học mà còn là công cụ quan trọng để tự học, tự nâng cao trình độ và năng lực của người GV trong bối cảnh mới, đáp ứng những yêu cầu dạy học mới.

Vận dụng CNTT là cần thiết, nhưng GV luôn chú ý mục tiêu và yêu cầu dạy học Ngữ văn. Ví dụ với giờ Đọc hiểu, không nên lạm dụng CNTT để thu hút HS bằng hình ảnh và kĩ thuật vi tính. Vì điều quan trọng trong đọc hiểu là HS cần được tiếp xúc trực tiếp với văn bản, quan sát hình thức; lắng nghe câu chữ,… từ đó mà hình dung, tưởng tưởng, suy luận và khám phá ý nghĩa của VB; không có công nghệ nào thay được điều đó. Như thế chỉ cần thiết bị tối thiểu cũng có thể dạy NV đáp ứng yêu cầu của CT mới.